Džemat Donja Orahovica je džemat prve kategorije i nalazi se 9 kilometara od Gračanice prema Tuzli na magistralnom putu Doboj-Tuzla.Džemat ima dvije aktivne džamije i to Džamiju „Klanac“ (stara džamija izgranena 1968. godine) i Džamiju „Centar“ (novoizgranena džamija 2012. godine) u kojima su imami Mevludin ef. Zaketović i Senaid-ef. Dedić. Predsjednik Džematskog odbora je MehmedMujić Suljo.Osim džamija postoje i mektebski objekti (mesdžidi) u sljedećim naseljima: Makovci, Turkovići, Bajići i Kamenica.
Džemat Donja Orahovica je, ne računajući gradske džemate Bijele i Šarene džamije najveći i najbrojniji džemat na prostoru Medžlisa IZ Gračanica. Džemat broji 1.065 domaćinstava sa približno 4000 stanovnika!
Džemat Donja Orahovica se prostire na 9,6 kvadratnih kilometara. Po dužini od juga ka sjeveru 4 dužna kilometra a po širini od istoka ka zapadu 2,4 dužnih kilometara. Na zapadu graniči sa džematom Orahovica –Rijeka, na istoku sa džematom Rašljeva, na sjeveru graniči sa džematom Gornja Orahovica I, dok mu je na jugu prirodna granica prema manjem bh. entitetu rijeka Spreča.Džematsko (samim time i mektebsko) područje obuhvata preko 70% teritorije Mjesne zajednice Orahovica Donja sa naseljima: Centar, Bajića-Han, Karići, Klanac, Bajići, Kamenica, Guvna, Basići, Turkovići i Makovci.
Historijat džemata Donja Orahovica se veže za egzistrianje prve izgrađene džamije u ovome džematu na lokalitetu Mala Rijeka ili kako se još zove i Prosjeka na krajnjem sjevernom dijelu današnjeg naselja Rijeka. Ova je džamija prema navodima profesora Rusmira Djedovića izgranena najvjerovatnije još u 17. stoljeću. Upravo je po ovoj džamiji koja više ne postoji ovaj lokalitet i mezarje u čijem haremu se nalazila džamija kasnije u narodu prozvan Staradžamija.Neki od imama za koje se zna da su radili u njoj prije njenog rušenja 1967. godine su: Mustafa ef. Dedić, Mustafa ef. Mekić (obojica imami koji su imali dekret), i Husein ef. Humić i Hasan ef. Dedić (imami koji nisu imali dekret).
Stara orahovička džamija iz 17. stoljeća
Stara orahovička džamija, sjeverno od mahale Rijeka, je najstarija džamija koja je postojala u Orahovici. Ona je starinom opsluživala jedinstveno naselje Orahovicu, koja se službeno razdvojila na Gornju i Donju tek krajem 19. stoljeća.Sa ovom džamijom nije počeo samo period uvođenja mektebskog obrazovanja na ovompodručju, već obrazovanja uopšte.
Iz nje su se granali džemati na većem dijelu današnje dvije mjesne zajednice Donje i Gornje Orahovice, tako da danas na području dvije Orahovice postoje četiri džemata sa čak pet džamija i pet aktivnih imama u njima.Nažalost, ova džamija je proglašena ruševnom i 1967. godine je i porušena. Prema kazivanju starijih mještana porušena je radi iskorištavanja kamena i drugog granevinskog materijala prilikom izgradnje nove džamije u današnjem džematu Donja Orahovica –Rijeka. Da su džematlije imale više sluha za očuvanje svoje tradicije i kulturne baštine, nesumnjivo je da bi ova džamija danas bila proglašena nacionalnim spomenikom BiH, baš kao i džamija u Delićima u Lukavici koja je istovjetne gradnje.
Džemat Donja Orahovica je danas jedan džemat sa jednom džematskom skupštinom, jednim džematskim odborom i jednim predsjednikom odbora, ali sa dvije džamije i dva imama i kao takav je jedinstven na području Tuzlanskog muftijstva i šire.
Izgradnja druge džamije u Orahovici 1847. godine
Za razliku od gradskih sredina u kojima je izgraneno više džamija i egzistiralo više vakufa, u ruralnim naseljima se vakuf kao glavni izvor prihoda za održavanje vjerskog života u džematu vezivao za jedinu džamiju koji je egzistirala u tom naselju. Ipak negdje se vakuf vezivao i za dvije džamije u jednom naselju, kao što je slučaj sa Orahovicom od 1847. godine koja je izgradnjom druge, Sulejman-begove, džamije na prostoru današnje Gornje Orahovice imala dvije džamije. Prema tome, krajem turske uprave u Orahovici postoje dvije džamije i vjerovatno dvojica mutevelija koji su se brinuli svaki za svoj vakuf.Na osnovu Sumarnog proračuna vakufa u Bosni i Hercegovini za 1899. godinu pouzdano se zna da su ove dvije džamije već tada egzistirale u razdvojenom naselju.
Mutevelija stare džamije u Donjoj Orahovici je te daleke 1899. godine bio Mehmed-aga Bajić, a mutevelija vakufa Begove džamije i mekteba u Gornjoj Orahovici je bio izvjesni mulaSulejman Mujić. Kasnije je mutevelija Stare orahovičke džamije bio Halil Karić.
Izgradnja džamije na Klancu 1968. godine
Kako se stanovništvo Orahovice, kao uostalom i drugih naselja uz magistralni put, sve više spuštalo sa brda ka dolini rijeke Spreče, tako je postojala potreba za gradnjom nove džamije bliže centralnom dijelu naselja. Tako je izgranena Džamija na Klancu 1968. godine. Gradnjom ove džamije počinje treći preiod u razvoju džemata Donja Orahovica.O njenom svečanom otvorenju hadži Naim Hadžiabdić je te 1968. godine zapisao sljedeće: „Dana 15. septembra 1968. godine džematlije Donje Orahovice kod Gračanice proslaviše veliko slavlje koje je upriličeno povodom otvorenja novosagranene džamije. Da bi uveličali ovu svečanost i podijelili radost i veselje sa vrijednim džematlijama Donje Orahovice, svečanosti su prisustvovali članovi Sabora Kadri ef. Hajdarević, H. hfz. Džemal ef. Hodžić, H. hfz. Husein ef. Mujić, glavni imam u penziji Hafiz Ibrahim ef. Mehinagić, mnogi predsjednici odbora IVZ, velik broj vjerskih službenika kao i džematlija iz bližih i daljih džemata među kojima je zapažen znatan broj omladine. Računaju da je bilo prisutno oko 20.000 duša ovoj svečanosti.“
Prema kazivanju starijih mještana Donje Orahovice, stanovnici mahale Rijeka nisu bili zadovoljni što nova džamija na Klancu nije podjednako udaljena svim džematlijama i nije postavljena tačno na sredini naselja, te su i oni nezadovoljni time počeli da grade svoju džamiju u Rijeci. Kada je 1974. godine ova džamija otvorena dotadašnji jedinstveni džemat Donja Orahovica se razdvojio na dva džemata: Donja Orahovica – Bajići i Donja Orahovica – Rijeka. Svega su dvojica imama službovala u džamiji na Klancu: Hasan ef. Dedić koji je zaradio penziju na ovoj službi od otovrenja džamije 1968. pa do 1990. godine kada je za imama primljen sadašnji imam Mevludin ef. Zaketović.
Mutevelije su bili: Ibrahim Dedić Brajko, Hasan Hasić, Himzo Muratović, Ibrahim Dedić Baja, Safet Hasić, a sadašnji mutevelija je Mehmed Mujić Suljo.
Izgradnja nove Džamije Centar 2012. godine
Džematlije Donje Orahovice, na čelu sa imamom Mevludin ef. Zaketovićem i tadašnjim mutevelijom Safetom Hasićem, su 2007. godine odlučile da grade najnoviju savremenu džamiju sa mnogo poslovnih i pratećih prostora u suterenu objekta te sa dvije munare što je prvi slučaj džamije sa dvije munare na prostoru Medžlisa IZ Gračanica. Odmah se pristupilo realizaciji ideje i džamija je danas gotovo potpuno dovršena, a svečano otvorenje se planira, ako Bog da, pred kraj iduće godine. Nova džamija je smještena u strogom centru naselja neposredno uz magistralni put i objekat Doma kulture MZ Donja Orahovica.
Prema svemu navedenom, nastanak i razvoj džemata Donja Orahovica se može promatrati kroz četiri perioda:
- Prvi period od 17. stoljeća i izgradnje prve najstarije džamije u zajedničkom naselju Orahovica koja je izgranena na krajnjem sjevernom dijelu današnje Mjesne zajednice D. Orahovica i džemata Orahovica-Rijeka, pa sve do izgradnje druge džamije na prostoru današnje MZ Gornja Orahovica 1847. godine.
- Najvjerovatnije negdje u tom periodu je i došlo do administrativne podjele do tada zajedničkog naselja Orahovice na Gornju i Donju Orahovicu. Možda se ova podjela desila i kasnije za što ne postoje valjani dokazi, ali pouzdano se zna na osnovu historijskih karata na kojima je to upisano da je Orahovica sigurno bila podijeljena na Gornju i Donju Orahovicu 1885. godine. Prema tome, izgradnjom druge džamije u Orahovici 1847. godine počinje drugi period u transformaciji džemata Donja Orahovica
- Treći period se vezuje za gradnju džamije na Klancu 1968. godine i
- Četvrti period od početka izgradnje nove džamije u Centru
